SARAWAK
Pada bulan Januari 1941 Charles Vyner Brooke telah memperkenalkan Perlembagaan Sarawak sempena Perayaan 100 Tahun Pengambilan Sarawak.
Namun perlembagaan tersebut tidk dapat dilaksanakan kerana komunis menyerang s’wak.
Selepas kekalahan jepun –Pentadbiran Tentera British(10 September 1945- 1 Julai 1946)telah mengambil alih untuk mengembalikan keenteraman, memulihkan ekonomi, dan mengemaskini pentadbiran.
Desakan daripada kerajaan British
- agar pelaburan British lebih terjamin
Pertikaian Keluarga
- Charles vyner Brooke tidak mempunyai waris dan tidak mempercayai anak saudaranya Anthony Brooke Faktor Sarawak
diserahkan kepada British
Masalah kewangan
-Charlestidak mempunyai sumber kewangan untuk m’bangunkan semula s’wak selepas perang
Charles Vyner Brooke telah menghantar wakilnya Gerard T. Mac Bryan untuk mendapatkan tandatangan ketua bumiputera dan pemimpin tempatandalam Majlis Tertinggi Sarawak. Gerard T. Mac Bryan telah mengguakan tipu helah untuk mendapat persetujuan pemimpin dan ketua masyarakat tempatan.
Pada 8 Februari 1946 Charles telah membuat pengumuman tentang keputusan Majlis Tertinggi Sarawak untuk menyerahkan Sarawak kepada British . Hal ini telah menimbulkan bantahan daripada orang Melyu da Iban.
Majlis Negeri telah bersidang selama 3 hari dan meluluskan Rang Undang-undangPenyerahan Sarawak(CESSION BILL)- 18 undi menyokong dan 16 undi menentang.
1 Julai 1946 British mengistiharkan Sarawak sebagai Jajahan Mahkota British dan Sir Arden Clarke dilantik menjadi Gabenor Sarawak.
Gerakan Anti Penyerahan
Í Masyarakat Melayu diketuai oleh Datu Patinggi Abang Haji AbdillahBin Datu Patinggi Haji Mohamad Kassim(Ketua Datu-datu Masyarakat dan kaum melayu terpelajar)
Í Turut disertai oleh Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak(PKMS), Barisan Pemuda mElayu Sibu(BPS), Persatuan Dayak Sarawak (PDS)
Í Faktor Gerakan Anti Penyerahan Sarawak ialah :
i. Perlembagaan Sarawak 1941- penyerahana Sarawak brtentangan dengan
perlembagaan 1941. Hal ini akan
menyulitkan proses mendapat kemerdekaan.
ii. Tipu muslihat – Charles membuat keputusan sndiri tanpa berbincang
dengan ketua dan peminpin tempatan
iii. Anthony Brooke tidak dilantik menjadi Rajah Sarawak
Penentangan dan Reaksi Britsh.
*Surat Bantahan
§ Bentuk Penentangan *Kawat tidak dilayan oleh British
*Telegram
*Meletak jawatan sebagai Pegawai kerajaan
* poster/tunjuk perasaan – ditampal merata tempat dan pelosok kampong (setiap kampug dikerah membuat sepanduk dan poster)
GERAKAN ANTI PENYERAHAN
Persatuan Tindakan British
Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak(PKMS)
Barisan Pemuda sarawak (BPS)
Persatuan Dayak Sarawak (PDS)
Pekeliling No 9
Amaran kepada k/tangan kerajaan agar tidak terlibat dalam gerakan Anti Penyerahan
Barisan Pemuda Melayu Sibu (BPM)
Menubuhkan Young Malay Association
Mengambil ahli dlm kalangan Gerakan Anti Penyerahan
Melagakan orang Melayu dan orang Dayak
Memburuk-burukkan pejuang gerakan anti Penyerahan dan menghin dan mencemuh golongan ini dalam malis rasmi.
Rukun 13
Í Pembunuhan Sir Duncan Stewart oleh Rosli Dhobi pada 3 Dec 1949
Í British menjatuhkan hukuman gantung sampai mati kepada- Rosli Dhobi, Awang Rambli,Morshidi Sidek dan Bujang Suntong
Í British menghramkan Persatuan Melayu Sarawak
Langkah B erkerajaan Sendiri di Sarawak.
1946-
i. S’wak dibahagikan kepda 5 Bhgn.
ii. Setiap bhgn diketuaiResiden dan dibahagikan kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah.
1956
- jumlah ahli Majlis negeri dan Tertinggi dipinda (tambahan 10 orang)
1947
i.Majlis tempatan dtubuhkan
ii. memberi peluang ahli terlibat dalam pentadbiran
iii.berfungsi menguruska pelajaran rendah, kesihatan bekalan air, jalan raya pungut cukai dan perbelanjaan
kawasan,
Penubuhan Parti Politik Di Sarawak
Parti
Tarikh Penubuhan
Pengasas
Matlamat
Parti Bersatu Rakyat Sarawak(SUPP)
12 jun 1959
Ong Kee Hui
Stephen Young
- mewujudkan perpaduan dlm kal.rakyat s’wak
- menyatupadukan kaum di s’wak
Parti Negara Sarawak(PANAS)
9 April 1960
Datu Patinggi Abang Haji Mustapha
- Wujudkan keharmonian dalam kalangan kaum
- Menuntut pendidikn sekolah rendah percuma
- Mempertingkatkan kedudukan politik ekonom dan social bumiputera.
Persatuan Cina S’wak(SCA)
Julai 1962
Wiliam Tan
- Menyatupadukan orang cina
Parti Kebangsaan S’wak(SNAP)
10 April 1961
Stephen Kalong Ningkam
- Memperjuangkan hak dan kepentingan orang iban
- Menuntut kemerdekaan Sarawak
Parti Pesaka Anak Sarawak(PESAKA)
Ogos 1962
Temenggung jugah
- Menyatupadukan dan melidungi orang dayak.
Barisan rakyat jati Sarawak (BARJASA)
4 Dec 1961
Datu Tuanku Haji Bujang
- Menuntut hak keistimewaan hak bumiputera
- Meningkatkan taraf hidup bumiputera
- Memupuk keharmonian
- Menyekat pengaruh komunis
- Menuntut bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan.
*** SNAP,SCA,BARJASA,PESAKA & PANAS - Membentuk Parti Perikatan pada November 1962
SABAH
Pada Jun 1946 British telah menandatangai perjanjian dengan Syarikat Borneo Utara Brish (SBUB).
Menurut perjanjian tersebut Borneo Utara secara rasminya menjadi tanah jajahan British pada 15 Julai 1946
Faktor Penyerahan Sabah kepda British
Dasar Pelaburan Eropah
-British bertanggungjawab melindungi pelaburan warganegara Eropah di sabah
Menjamin kedudukan dan keselamatan
-Kddkn sabah di tengah jln perdagangan atr s’pura dan Hong Kong menjamin keselamatan British di A tenggara
Ekploitasi Sumber bahan mentah
- Bri. ingin menguasai bahan mentah dan m’jadikan sbh tempat pasaran barangan british
Penyerahan sabah kepada British tidak mendapat bantahan daripada penduduk tempatan kecuali waris kesultanan Sulu yang menggangap sabah miliknya.
Persatuan Kebangsaan Melayu Labuan(PKML) dan Barisan Pemuda hanya berjuang untuk membaiki keadaan politik dan ekonomi.
Langkah B erkerajaan Sendiri di Sabah.
1950
∞ Majlis Kerja & Majlis Undangan diperkenalkan
∞ Memberi peluang kepada penduduk tempatan melibatkan diri
dalam pentadbiran
∞ Pemimpin – Donald Stephen & Datu Mustapha Datu Harun
1952
∞ Mengadakan pilihanraya Majlis Tempatan bagi memilih perwakilan secara demokrasi
1960
∞ Gabenor British melantik pemimpin kaum bumiputera sebagai ahli tidak rasmi dalam Majlis Undangan bagi menambah jumlah ahli
1962
∞ Pilihanraya Majlis Undangan diperkenalkan oleh British.
Penubuhan Parti Politik
Í Kemunculan parti politik di sabah semakin ketara selepas pengumuman gagasan Persekutuan Malaysia.
Í Parti-parti UNKO, USNO, SCA dan Pasok Momogun membentuk parti Perikatan Sabah bagi mengambil bahagian dalam pilihanraya tahun 1962.
Parti
Tarikh Penubuhan
Pengasas
Matlamat
Pertubuhan kebangsaan Kadazan Bersatu(UNKO)
Ogos 1961
Donald Stephen
- menjaga hak dan kepentingan orang kadazan dusun
Pertubuhan kebangsaan Sabah Bersatu (USNO)
23 Dec 1961
Tun Datu Mustapha Datu Harun
- memperjuangkan hak kaum b/putera muslim
- Menuntuk penggunaan b. Melayu sbg bahasa
kebangsaan
- memperjuangkan agama Islam sbg agama rasmi
- menukar nama Broneo utara subagai Sabah
Pasok Momogun
Januari 1962
Orang kaya-kaya Sedomon dan G.S. Sundang
- menjga hak penduduk pedalaman sabah.
Persatuan Cina Sabah SCA (Gab parti bersatu dan parti Demokratik)
Oktober 1962
Khoo Siak Chiew dan Peter Chin
1946-
i. S’wak dibahagikan kepda 5 Bhgn.
ii. Setiap bhgn diketuaiResiden dan dibahagikan kepada beberapa daerah yang diketuai oleh Pegawai Daerah.
1956
- jumlah ahli Majlis negeri dan Tertinggi dipinda (tambahan 10 orang)
1947
i.Majlis tempatan dtubuhkan
ii. memberi peluang ahli terlibat dalam pentadbiran
iii.berfungsi menguruska pelajaran rendah, kesihatan bekalan air, jalan raya pungut cukai dan perbelanjaan
kawasan,
Penubuhan Parti Politik Di Sarawak
Parti
Tarikh Penubuhan
Pengasas
Matlamat
Parti Bersatu Rakyat Sarawak(SUPP)
12 jun 1959
Ong Kee Hui
Stephen Young
- mewujudkan perpaduan dlm kal.rakyat s’wak
- menyatupadukan kaum di s’wak
Parti Negara Sarawak(PANAS)
9 April 1960
Datu Patinggi Abang Haji Mustapha
- Wujudkan keharmonian dalam kalangan kaum
- Menuntut pendidikn sekolah rendah percuma
- Mempertingkatkan kedudukan politik ekonom dan social bumiputera.
Persatuan Cina S’wak(SCA)
Julai 1962
Wiliam Tan
- Menyatupadukan orang cina
Parti Kebangsaan S’wak(SNAP)
10 April 1961
Stephen Kalong Ningkam
- Memperjuangkan hak dan kepentingan orang iban
- Menuntut kemerdekaan Sarawak
Parti Pesaka Anak Sarawak(PESAKA)
Ogos 1962
Temenggung jugah
- Menyatupadukan dan melidungi orang dayak.
Barisan rakyat jati Sarawak (BARJASA)
4 Dec 1961
Datu Tuanku Haji Bujang
- Menuntut hak keistimewaan hak bumiputera
- Meningkatkan taraf hidup bumiputera
- Memupuk keharmonian
- Menyekat pengaruh komunis
- Menuntut bahasa melayu sebagai bahasa kebangsaan.
*** SNAP,SCA,BARJASA,PESAKA & PANAS - Membentuk Parti Perikatan pada November 1962
SABAH
Pada Jun 1946 British telah menandatangai perjanjian dengan Syarikat Borneo Utara Brish (SBUB).
Menurut perjanjian tersebut Borneo Utara secara rasminya menjadi tanah jajahan British pada 15 Julai 1946
Faktor Penyerahan Sabah kepda British
Dasar Pelaburan Eropah
-British bertanggungjawab melindungi pelaburan warganegara Eropah di sabah
Menjamin kedudukan dan keselamatan
-Kddkn sabah di tengah jln perdagangan atr s’pura dan Hong Kong menjamin keselamatan British di A tenggara
Ekploitasi Sumber bahan mentah
- Bri. ingin menguasai bahan mentah dan m’jadikan sbh tempat pasaran barangan british
Penyerahan sabah kepada British tidak mendapat bantahan daripada penduduk tempatan kecuali waris kesultanan Sulu yang menggangap sabah miliknya.
Persatuan Kebangsaan Melayu Labuan(PKML) dan Barisan Pemuda hanya berjuang untuk membaiki keadaan politik dan ekonomi.
Langkah B erkerajaan Sendiri di Sabah.
1950
∞ Majlis Kerja & Majlis Undangan diperkenalkan
∞ Memberi peluang kepada penduduk tempatan melibatkan diri
dalam pentadbiran
∞ Pemimpin – Donald Stephen & Datu Mustapha Datu Harun
1952
∞ Mengadakan pilihanraya Majlis Tempatan bagi memilih perwakilan secara demokrasi
1960
∞ Gabenor British melantik pemimpin kaum bumiputera sebagai ahli tidak rasmi dalam Majlis Undangan bagi menambah jumlah ahli
1962
∞ Pilihanraya Majlis Undangan diperkenalkan oleh British.
Penubuhan Parti Politik
Í Kemunculan parti politik di sabah semakin ketara selepas pengumuman gagasan Persekutuan Malaysia.
Í Parti-parti UNKO, USNO, SCA dan Pasok Momogun membentuk parti Perikatan Sabah bagi mengambil bahagian dalam pilihanraya tahun 1962.
Parti
Tarikh Penubuhan
Pengasas
Matlamat
Pertubuhan kebangsaan Kadazan Bersatu(UNKO)
Ogos 1961
Donald Stephen
- menjaga hak dan kepentingan orang kadazan dusun
Pertubuhan kebangsaan Sabah Bersatu (USNO)
23 Dec 1961
Tun Datu Mustapha Datu Harun
- memperjuangkan hak kaum b/putera muslim
- Menuntuk penggunaan b. Melayu sbg bahasa
kebangsaan
- memperjuangkan agama Islam sbg agama rasmi
- menukar nama Broneo utara subagai Sabah
Pasok Momogun
Januari 1962
Orang kaya-kaya Sedomon dan G.S. Sundang
- menjga hak penduduk pedalaman sabah.
Persatuan Cina Sabah SCA (Gab parti bersatu dan parti Demokratik)
Oktober 1962
Khoo Siak Chiew dan Peter Chin
No comments:
Post a Comment